پرورش و تربیت خواندن از روزهای اول زندگی و کودکی و در محیط خانه و خانواده شروع می‌ گردد و تا آخرین مراحل و عاليترين تحصیلات دانشگاهی ادامه پیدا می‌کند ، پدران و مادران باید عادت کتابخوانی را در فرزندان خود بوجود بیاورند و همچنین مربیان تربیتی كه نقش مهمي در تربيت دارند به خردسالان و کودکان آموزشی که لازم و كافي می‌باشد بدهند تا آنها را به کتاب خواندن راغب کند و اگر این آموزش توسط رسانه‌های همگانی باشد تاثیر بیشتری دربرخواهد داشت . و اما عادت نمودن به کتابخوانی لازم و کافی نبوده و میبایست نسبت به تحکیم و تداوم آن عادت نمود که هدف و مقصود مطالعه را تحقق ببخشد و برای تداوم عادت خواندن می‌بایست نظام‌های دیگر هم به یاری و همکاری نظام آموزش بیایند خصوصا رسانه‌های همگانی و امکانات و ابرازهاي ارتباطی فراگیر نقش پیگیر و هماهنگ‌ کننده را در رشد كتابخواني در جامعه بر عهده بگیرند .
اسلام که دینی عالم‌ گیر می‌ باشد به کتاب و کتابت عجین شده است ، و معجزه‌ی آن کتاب ( قرآن کریم ) بوده به اندازه لازم در تشویق و ترغیب به امر کتاب و کتابخوانی و گسترش و توسعه کتابخانه سفارش نموده است .
دنیای بزرگ و شگفت‌انگیز کتاب و کتابخوانی به گروه خاصی و ويژه‌اي تعلق نداشته و هر فرد باید با کتاب زندگی کند و مطالعه و کتابخوانی باید بعنوان یک نیاز و احساس دایمی لازم و روزانه در میان عموم رایج و مطرح باشد تا افراد جامعه به خواندن و مطالعه ترغيب و فرهنگ كتاب و كتابخواني رواج يابد .
 
نقش و اهمیت کتاب و کتابخوانی :
درباره اهمیت کتاب و کتابخوانی این است که با نهادینه کردن عادت به مطالعه در همه تفکرات و اندیشه‌ها و دل‌ها اقدام تا با همگانی کردن شور ، شوق و عشق به کتاب و کتابخوانی که آن در جامعه استمرار داشته باشد . اما جای تاسف دارد که عادت به مطالعه جایگاهی در رشد همه جانبه در همه سطوح اجتماع ما پیدا نکرده است . و هنوز که است عده‌ای از خواندن سرباز می‌زنند كه می‌بایست در پیشگیری از توسعه و گسترش بیشتر این آفت بمنظور رشد و اعتلای فرهنگ عمومی کوشش و تلاش زيادي نمود . و این معضلهء بزرگ را با جدیت و سخت کوشی هر چه تمامتر از جامعه دور کرد و حالا موقعی آن شده است که همه انگیزه‌ها و موانعی که به هر دلیل در زمینه کتاب و کتابخوانی ایجاد شده است کنار رانده و با یاری ، کمک ، مردانگی و اراده قاطع تصمیم شکست‌ ناپذیری گرفته و نسبت به احیای کتاب و کتابخوانی اقدام کنیم .
اهمیت کتاب هنگامی که روح به معنی اینکه در پیکره هنر دمیده گردد و معنویت به شکل هنری ارائه می‌شود درجه تاثیرگذاری و ماندگاری آن به شدت روبه فزونی می‌رود و پرداختن به اصولی از مسایل فرهنگی کشور از جمله مسئله کتاب و کتابخوانی و راه حل‌های جهت رفع معضلات ، تنگناها و مشکلات آن ، اگرچه اموري است که نیازمند همت همگانی می‌باشد ولی بخش‌های دولتی مسئول آن هستند و می‌بایست در راه آن سرمایه‌گذاری نموده و با بصیرت و قدرت نظارت لازم بر مسایل فرهنگی داشته باشند و آن را سر و سامان دهند و دستگاه‌های دولتی اداره‌کننده‌ی کشور می‌بایست با پیشتازی کسانی را که دارای تفکر و اهل قلم هستند ترغیب نمایند تا به مطالعه و تحقیق دست زده و حاصل و نتیجه تلاش‌هایشان را در معرض استفاده کننده و همگان بگذارند و از این طریق می‌توان فرهنگ جامعه را به پویایی و بالندگی رساند .
تجزیه و تحلیل از کمیت کتاب نقش آن را کم‌ رنگ می‌كند که باید مستقیماً نویسنده را وارد عمل نمود ، نویسنده‌ای که با خواندن کتاب آغاز می‌نماید و از اول نویسندگی دانشی را نداشته و با مطالعه‌ی بیشتر به نویسندگی دست يافته است و او فردي کاملا خاصی می‌باشد .
در موقع تبلیغ و تمجید کتاب و کتابخوانی می‌بایست مسئولیت عرضه‌ کننده و پدیدآوردگان کتاب که دارای اهمیت و مسئولیت سنگینی بوده‌اند اشاره نمود . واقعاً کسانی كه برای غذای روان و اندیشه نسبت به تهیه و توزیع کتاب می‌پردازند باید بداند که درباره خدمت به اینگونه کارها فایده داشته و همچنین دارای پاداش بزرگی است .
پیامی که در نمایشگاه کتاب درباره اهمیت و لزوم کتابخوانی مي‌ باشد ضرورت دارد و باید اهمیت آن را در نظر گرفتن جهت بالابردن شکوفایی بیشتر استعدادهای توانمند که برای درک و فهم عمیق حقایق همگانی با تحولات علمی و فنی ، غنا ساختن آن و سازماندهی بر تلاش‌های فرهنگی و ایجاد نظام اطلاع‌رسانی منسجم و توانمند ضرورت دارد و بر بهره‌ وری آن در نمایشگاه‌های کتاب به بازدهی و افزايش آنها کمک می‌کنند .
هرگاه ضرورت کتابخوانی و اهمیت آن برای همگان تفسیر و تعبير گردد در آن صورت در هیچ جای نباید فردی یافت شود که با مطالعه بیگانه باشد و در هیچ مکان و زمانی نباید وجود داشته باشد مگر نقش محدودی که کتاب درآن نادیده انگاشته شود .
 
راه‌ها و شیوه‌های کتاب و کتاب خوانی
براي ايجاد جذب و جلب افراد به مطالعه راه‌هاي مي‌باشد تا آنها را به كتاب و كتابخواني ترغيب و تشويق نمائيد كه در اين مقاله به تعدادي از شيوه‌هاي كه در راغب كردن مردم به مطالعه را سبب مي‌گردد بيان نمائيم ؛ و آن روش‌ها عبارتند از :
•    برگزاری مسابقات کتابخوانی و خلاصه‌ نویسی کتاب‌ها می‌توانند گرایش افراد را به مطالعه منجر کند و این گونه مسابقات باید از روی اصول و سنجیده برگزار شود که این زمینه‌ساز عده‌ای زیادی از افراد به مطالعه خواهد شد .
•    با گزیده‌ نویسی و خلاصه‌سازی تعدادی از کتب حجیم و قطور مردم را به مطالعه ترغیب کرد که اغلب به خاطر گرفتاری و نداشتن فرصت کافی از مطالعه باز می‌ماند ، وقتی که آثار خوب ، مفید و ارزنده خلاصه گردد می‌تواند ، رغبت بعضی از افراد به مطالعه را افزایش داده و در آن امر کتاب و کتابخوانی موثر باشد .
•    فراهم کردن امکانات و فرصت‌های مطالعاتی برای کودکان و نوجوانان که نیاز به کمک دارند علاوه بر کوشش و تلاش خود آنان نیاز به تلاش‌ها و برنامه‌ریزی و مشارکت حساب شده مربیان دارند جهت تشویق و ترغیب آنها به مطالعه باید نسبت به تهیه و خرید کتاب آنها را همراهی کرد و جهت بازدید به نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های کتاب و یا هدیه‌ی کتاب ، آنها را راغب نمود و به کودکان قبل از دبستان باید اهمیت داد که می‌تواند با گرفتن هدیه‌ی برجسته‌ای از اولیا و مربیان ، علاقه کودکان را به کتاب و کتابخوانی تعیین و تثبت کرد و آنها را به اين راه كشاند .
•    برای ترغیب و علاقمند کردن کودکان به کتاب و کتاب‌خوانی این است همانطور که بزرگترها مطالعه می‌نمایند مي‌توانند كتاب‌هاي كودكانه را گزينش كنند ، و در فرصت‌های که کاری ندارند برای کودکانشان آن‌ها را بخوانند که این کار سبب کتابدوستی و علاقمندی به کتابخوانی می‌شود ، و این عشق به تدریج در وجود كودک نهادینه می‌گردد.
•    کتاب‌های تازه و جدیدی به مجموعه‌اي کتابخانه‌ها بايد افزود که این امر گوارا و دلنشین بوده و حیات و پویایی کتابخانه را تامین و تضمین می‌كند ، و با فزونی بخشیدن به طالبان دانش و بینش آنها را ترغيب نمود ، هرگاه امکانات لازم و ضروری را به کتابخانه ندهند آن کارائی خود را از دست می‌دهد و قدرت جذب عضوهای جدید را ندارد و اعضا و مراجعین که قبلا داشته رو به کاهش می‌گذرد بدینوسیله همواره باید کتابخانه‌ها را از لحاظ کتاب تقویت کرد.
•    می‌بایست با برداشتن گام موثری که مردم را به طرف کتاب و کتابخوانی ترغیب نمود و آنها را به سوی کتاب و کتابخوانی سوق داد ، گامی ارزشمند و تلاشی بزرگی در این زمینه برداشت ، و با یافتن چنین راه‌های از قبیل برگزاری نمایشگاه‌های دایمی کتاب ، مسابقه کتابخوانی همراه با اختصاص جوایز برای کتابخوان‌ها . و همچنان برای تلاش بیشتر در این مسیر ، باید وسایلی را از کارهای اساسی و ارزنده، مفید و ثمر بخش ، فراهم کرد .
•    یکی ازعمده‌ترین و بهترین راه‌های افزایش اطلاعات عمومی ، مطالعه کتاب می‌باشد که همین زمینه‌ساز گام‌های بعدی برای رفع نیاز می‌باشد و به گونه مطلوب آنها را به قله‌ی پیشرفت در همه زمینه‌های مادی و معنوی می‌رساند .
 
اگر بتوان مردم را با هر ترتيبی كه مي‌باشد به كتاب و كتابخواني تشويق و ترغيب كرد و استعدادهاي كه در جامعه مي‌باشد شناسايي كرد ، مي‌توان به توسعه و پيشرفت كشور و جامعه اميدوار بود . و اينك نتيجه مي‌گيريم اگر فرهنگ كتاب و مطالعه در جامعه‌ی ما رونق پيدا كند و علاقمندان زيادي به آن رو آورند باعث توسعه و گسترش كشور و سرفرازي ملت و جامعه خواهد شد.
فدایی ، غلامرضا : کتاب و کتابخانه « مدیریت و توسعه »

منبع مطلب سایت کتابخانه عقیده :
 http://www.aqeedeh.com